Erlichioza to choroba psów wywoływana przez riketsje z rodzaju Ehrlichia (są to bakterie). Najczęściej rozpoznawanymi gatunkami Ehrlichia u psów są E. canis, czynnik etiologiczny erlichiozy monocytarnej oraz A. phagocytophilum i E. ewingii, wywołujące erlichiozę granulocytarną . Istnieje niewiele doniesień na temat erlichiozy trombocytarnej u tego gatunku zwierząt, wywoływanej przez E. platys . Do zakażenia psów dochodzi poprzez kontakt z kleszczami Ixodes spp. , które są wektorami riketsji.
Po wniknięciu do organizmu namnażają się one w jednojądrzastych komórkach układu fagocytarnego lub w płytkach krwi i roznoszone są po całym organizmie, co prowadzi do uszkodzenia szpiku kostnego, pancytopenii, a zwłaszcza trombocytopenii, skutkiem czego są zmiany krwotoczne u chorych osobników . Krwawienia są także wynikiem hamowania agregacji płytek w organizmach psów zakażonych riketsjami.
Mechanizm niszczenia trombocytów przez drobnoustroje z rodzaju Ehrlichia nie jest znany, niemniej jednak obecność nacieków złożonych z komórek plazmatycznych wokół naczyń krwionośnych w płucach, oponach mózgowych, śledzionie i nerkach może sugerować wystąpienie w organizmie zakażonych zwierząt reakcji autoimmunologicznej, skierowanej między innymi przeciwko glikoproteinom własnych płytek krwi.
Obraz kliniczny
Wydaje się, że najbardziej wrażliwą rasą na zakażenia riketsjami są owczarki niemieckie. Okres inkubacji choroby wynosi 4–11 dni .
Objawy kliniczne erlichiozy psów są nieswoiste. Początkowo występuje apatia, osłabienie i wysoka temperatura ciała. W ostrej erlichiozie dochodzi do spadku masy ciała, krwawienia z błon śluzowych, powiększenia śledziony i węzłów chłonnych, a niekiedy także do śluzowo-ropnego wypływu z nosa .
Pojawiać się mogą także wymioty, biegunka, zapalenia stawów oraz objawy nerwowe w postaci drgawek i porażeń. Badaniami hematologicznymi stwierdza się niedokrwistość, trombocytopenię, niską wartość hematokrytu i monocytozę, zaś badaniami biochemicznymi surowicy krwi hiperglobulinemię, hipoalbuminemię, hiperproteinemię, wzrost aktywności fosfatazy zasadowej, dehydrogenzay mleczanowej oraz aminotransferaz wątrobowych, a także wzrost stężenia mocznika i kreatyniny.
Szybko podjęte leczenie może prowadzić do pełnego powrotu do zdrowia.
W przeciwnym razie po 4–6 tygodniach zakażenie przechodzi w postać subkliniczną lub przewlekłą, które mogą przebiegać łagodnie, z objawami depresji i chudnięcia, lub też może rozwijać się w postać ciężką, z wysoką gorączką, uporczywymi krwawieniami z błon śluzowych, silną niedokrwistością, leukopenią oraz trombocytopenią.
Zaburzenia te prowadzą do wstrząsu hipotensyjnego i śmierci zwierząt. Na ogół objawy te obserwuje się po około 60–120 dniach od momentu zakażenia. Ponieważ chorych zwierząt dochodzi do upośledzenia czynności układu odpornościowego, bardzo często przewlekłej erlichiozie towarzyszą wtórne zakażenia bakteryjne. Często dotyczą one skóry kończyn, która ulega owrzodzeniu.
Diagnostyka
Rozpoznawanie erlichiozy u psów opiera się, podobnie jak i innych chorób zakaźnych na wywiadzie epizootycznym, objawach klinicznych oraz badaniach laboratoryjnych. Najprostszym testem wykazującym obecność riketsji w organizmach zwierząt zakażonych jest barwienie rozmazów krwi metodą Giemsy lub Diff-Quick. Badaniem tym w neutrofilach, rzadziej w monocytach, eozynofilach i trombocytach, można wykazać obecność wtrętów przypominających swym wyglądem owoc morwy . Struktury te pojawiają się między 4 a 14 dniem po zakażeniu i w ostrej fazie zakażenia stwierdzić je można w 34% granulocytów. Ponieważ niejednokrotnie wykazanie ciałek wtrętowych w leukocytach jest trudne, dlatego mikroskopowe badanie rozmazów krwi powinno być poparte badaniem serologicznym. Najczęściej stosowanymi metodami serologicznymi w diagnostyce erlichiozy u psów są testy ELISA np. skriningowy test IDEXX SNAP 4Dx .
Uwzględniając fakt coraz częstszych Państwa podróży zagranicznych wraz z psami oraz mając na uwadze obecność czynnika etiologicznego choroby na terenie Polski, w diagnostyce różnicowej chorób odkleszczowych psów nie można zapomnieć o erlichiozie. W naszej Klinice można wykonać test IDEXX SNAP 4Dx, który umożliwia profesjonalną diagnostykę chorób odkleszczowych m.in. pozwala wykluczyć lub potwierdzić erlichiozę. Do wykonania testu możemy użyć osocza, surowicy lub pełnej krwi a przy takiej elastyczności test ten dostępny jest dla każdego pacjenta. W związku z tym ,że oparty jest na technologii ELISA charakteryzuje się niezwykłą dokładnością. Ponadto wynik testu otrzymujemy w ciągu kilku minut co pozwala na natychmiastowe wdrożenie ewentualnej terapii.
Leczenie
Grupą antybiotyków stosowanych z wyboru w terapii erlichiozy są tetracykliny, a obecnie najlepsze działanie bójcze w stosunku do drobnoustrojów z rodzaju Ehrlichia wykazuje doksycyklina. Leczenie powinno trwać ok. 2-3 tygodni. Lekarz weterynarii podaje również witaminy oraz środki przeciwzapalne. W przypadku postaci ostrej bardzo często konieczne jest przeprowadzenie transfuzji krwi, a także podawanie preparatów krwiotwórczych.
Ze względu na możliwość występowania zakażeń mieszanych wywoływanych przez Ehrlichia, Borrelia oraz Babesia rozsądne jest jednoczesne zastosowanie doksycykliny i leku przeciwpierwotniaczego – imidokarbu.
Zapobieganie
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania jest regularne stosowanie preparatów przeciwkleszczowych!
W naszej klinice dostępne są wszystkie profesjonalne preparaty przeciwkleszczowe:
spot on: Frontline combo (Merial), Advantix (Bayer) , Exspot (Intervet )
spray: Frontline 100ml, 250ml (Merial)
obroże: Kiltix (Bayer), Foresto(Bayer)
Lekarze pomogą Państwu dobrać preparat najbardziej adekwatny do potrzeb zwierzaka i chętnie odpowiedzą na wszystkie pytania związane z chorobami odkleszczowymi, aby w odpowiedni sposób mogli Państwo zadbać o swoich czworonożnych Przyjaciół.
lek.wet. Magdalena Zawilińska-Pankiewicz
