Co to jest erlichioza?
Erlichioza to choroba psów wywoływana przez riketsje z rodzaju Ehrlichia (są to bakterie). Najczęściej rozpoznawanymi gatunkami Ehrlichia u psów są E. canis, czynnik etiologiczny erlichiozy monocytarnej, oraz A. phagocytophilum i E. ewingii, wywołujące erlichiozę granulocytarną. Istnieje niewiele doniesień na temat erlichiozy trombocytarnej u tego gatunku zwierząt, wywoływanej przez E. platys. Do zakażenia psów dochodzi poprzez kontakt z kleszczami Ixodes spp., które są wektorami riketsji.
Po wniknięciu do organizmu riketsje namnażają się w jednojądrzastych komórkach układu fagocytarnego lub w płytkach krwi i roznoszone są po całym organizmie. Prowadzi to do uszkodzenia szpiku kostnego, pancytopenii, a zwłaszcza trombocytopenii, co skutkuje zmianami krwotocznymi u chorych osobników. Krwawienia są także wynikiem hamowania agregacji płytek krwi u psów zakażonych riketsjami.
Mechanizm niszczenia trombocytów przez drobnoustroje z rodzaju Ehrlichia nie jest znany. Niemniej jednak obecność nacieków złożonych z komórek plazmatycznych wokół naczyń krwionośnych w płucach, oponach mózgowych, śledzionie i nerkach może sugerować wystąpienie w organizmie zakażonych zwierząt reakcji autoimmunologicznej, skierowanej między innymi przeciwko glikoproteinom własnych płytek krwi.
Erlichioza – objawy, obraz kliniczny
Wydaje się, że najbardziej wrażliwą rasą na zakażenia riketsjami są owczarki niemieckie. Okres inkubacji choroby wynosi 4–11 dni.
Objawy kliniczne erlichiozy psów są nieswoiste. Początkowo występuje apatia, osłabienie i wysoka temperatura ciała. W ostrej fazie erlichiozy dochodzi do spadku masy ciała, krwawienia z błon śluzowych, powiększenia śledziony i węzłów chłonnych, a niekiedy także do śluzowo-ropnego wypływu z nosa.
Mogą także pojawiać się wymioty, biegunka, zapalenia stawów oraz objawy nerwowe w postaci drgawek i porażeń. Badania hematologiczne wykazują niedokrwistość, trombocytopenię, niską wartość hematokrytu i monocytozę, natomiast badania biochemiczne surowicy krwi ujawniają hiperglobulinemię, hipoalbuminemię, hiperproteinemię, wzrost aktywności fosfatazy zasadowej, dehydrogenazy mleczanowej oraz aminotransferaz wątrobowych, a także wzrost stężenia mocznika i kreatyniny.
Pamiętaj! Szybko podjęte leczenie może prowadzić do pełnego powrotu do zdrowia.
W przeciwnym razie, po 4–6 tygodniach zakażenie przechodzi w postać subkliniczną lub przewlekłą, które mogą przebiegać łagodnie, z objawami depresji i chudnięcia, lub rozwijać się w postać ciężką, z wysoką gorączką, uporczywymi krwawieniami z błon śluzowych, silną niedokrwistością, leukopenią oraz trombocytopenią.
Zaburzenia te prowadzą do wstrząsu hipotensyjnego i śmierci zwierząt. Objawy na ogół obserwuje się po około 60–120 dniach od momentu zakażenia. Ponieważ u chorych zwierząt dochodzi do upośledzenia czynności układu odpornościowego, bardzo często przewlekłej erlichiozie towarzyszą wtórne zakażenia bakteryjne. Często dotyczą one skóry kończyn, która ulega owrzodzeniu.
Diagnostyka erlichiozy
Rozpoznawanie erlichiozy u psów opiera się, podobnie jak w przypadku innych chorób zakaźnych, na wywiadzie epizootycznym, objawach klinicznych oraz badaniach laboratoryjnych. Najprostszym testem wykazującym obecność riketsji w organizmach zakażonych zwierząt jest barwienie rozmazów krwi metodą Giemsy lub Diff-Quick. W tym badaniu można wykazać obecność wtrętów przypominających owoc morwy w neutrofilach, rzadziej w monocytach, eozynofilach i trombocytach. Struktury te pojawiają się między 4. a 14. dniem po zakażeniu i w ostrej fazie zakażenia stwierdza się je w 34% granulocytów. Ponieważ wykazanie ciałek wtrętowych w leukocytach jest często trudne, mikroskopowe badanie rozmazów krwi powinno być poparte badaniem serologicznym. Najczęściej stosowanymi metodami serologicznymi w diagnostyce erlichiozy u psów są testy ELISA, np. skriningowy test IDEXX SNAP 4Dx.
Uwzględniając fakt coraz częstszych podróży zagranicznych z psami oraz obecność czynnika etiologicznego choroby na terenie Polski, w diagnostyce różnicowej chorób odkleszczowych psów nie można zapomnieć o erlichiozie. W naszej klinice można wykonać test IDEXX SNAP 4Dx, który umożliwia profesjonalną diagnostykę chorób odkleszczowych, m.in. pozwala wykluczyć lub potwierdzić erlichiozę. Do wykonania testu możemy użyć osocza, surowicy lub pełnej krwi, co sprawia, że test jest dostępny dla każdego pacjenta. Dzięki zastosowaniu technologii ELISA charakteryzuje się on niezwykłą dokładnością. Ponadto wynik testu otrzymujemy w ciągu kilku minut, co pozwala na natychmiastowe wdrożenie ewentualnej terapii.
Leczenie erlichiozy
Leczenie erlichiozy przeprowadza się przy użyciu grupy antybiotyków z wyboru, jakimi są tetracykliny, a obecnie najlepsze działanie bójcze w stosunku do drobnoustrojów z rodzaju Ehrlichia wykazuje doksycyklina. Leczenie trwa około 2-3 tygodni. Lekarz weterynarii podaje również witaminy oraz środki przeciwzapalne. W przypadku postaci ostrej bardzo często konieczne jest przeprowadzenie transfuzji krwi oraz podawanie preparatów krwiotwórczych.
Ze względu na możliwość występowania zakażeń mieszanych wywoływanych przez Ehrlichia, Borrelia oraz Babesia rozsądne jest jednoczesne zastosowanie doksycykliny i leku przeciwpierwotniaczego – imidokarbu.
Erlichioza u psa – zapobieganie
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania jest regularne stosowanie preparatów przeciwkleszczowych!
W naszej klinice dostępne są wszystkie profesjonalne preparaty przeciwkleszczowe:
- spot on: Frontline combo (Merial), Advantix (Bayer) , Exspot (Intervet)
- spray: Frontline 100ml, 250ml (Merial)
- obroże: Kiltix (Bayer), Foresto(Bayer)
Nasi lekarze pomogą dobrać preparat najbardziej adekwatny do potrzeb Twojego zwierzaka i chętnie odpowiedzą na wszystkie pytania związane z chorobami odkleszczowymi. Dzięki temu zyskasz pewność, że Twój czworonożny przyjaciel jest odpowiednio chroniony.
lek. wet. specjalista chirurg
Magdalena Zawilińska-Pankiewicz